قال علي عليه‌السلام : إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا؛ امير مومنان عليه‌السلام مي‌فرمايند: همانا براي شما بهايي جز بهشت نيست، پس به کمتر از آن نفروشيد. (نهج‌البلاغه، حکمت456)

زينهار از تکبر!

رقعي، شوميز، 352 صفحه، چاپ اول 1386، چاپ چهارم 1397.

خطبه قاصعه يکي از بزرگ‌ترين خطبه‌هاي نهج‌البلاغه است. حضرت علي(ع) در اين خطبه شريف که با محوريت نکوهش متکبران و فخرفروشان است با بياني شيوا و قاطع سرنوشت شوم متکبران را با اشاره به فرجام ابليس بيان مي‌کند.
اين کتاب که شرح و توضيح حضرت استاد بر اين خطبه شريف است، توسط حجت‌الاسلام والمسلمين آقاي محسن سبزواري تدوين و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) براي نخستين‌بار در سال 1386 چاپ و منتشر شده است.
حضرت استاد در اين کتاب ضمن بيان مناسبت و وجه تسميه اين خطبه، در درون اين درياي خروشان معاني مي‌کاود و يک‌به‌يک درواژه‌هاي معرفت را به محضر گوهرشناسان طريقت عرضه مي‌کند:
شرح مادة «آزمون»، بيان سنت آزمايش الاهي و معناي آن، بازگوي اصل تناسب آزمون با افراد و آزمايش مستکبران و مستضعفان با يکديگر، بيان علت سختي آزمايش‌ها و پاسخ امير مؤمنان در اين باره، اشاره به حج به عنوان آزمايش بزرگ و درهم شکندة روح تکبر از جمله مباحثي است که در بخشي از اين کتاب آمده است.
اين کتاب در بخشي ديگر، سنت يکسان در مورد همه گردنکشان را با اشاره به فرجام شوم ابليس با آن همه عبادت بيان مي‌کند و ضمن بررسي مسأله جدي بودن دشمني شيطان، سرانجام اطاعت آن را شرح مي‌دهد. در اين ميان، ايستادگي در برابر ابليس، گوشزد کردن شيوه‌هاي حمله ابليس و ياران او، مرزناشناسي دام شيطان و اشاره به تحقير کردن پيشواي متکبران به عنوان مجازاتي درخور و شايسته، از ديگر مباحث اين نوشتار است.
اين کتاب در ادامه با توضيح خاستگاه متکبران، بيان بعضي از ويژگي‌هاي آنان، با تأکيد بر مسأله عبرت از گذشتگان، مخاطبان را از ابتدا به دردي جانسوز که متوجه گردنکشان گذشته بوده، بر حذر داشته و عواقب آن را گوشزد مي‌کند.
هم‌چنين اين کتاب با توجه به اين خطبه شريف، ارزش‌ها را مي‌ستايد و تعصب و لجاج در اموري چون نژادپرستي و مليت و ... را نکوهش مي‌کند و آن را از رهنمودهاي شيطان مي‌داند و با تأکيد بر وفاي به عهد، رعايت انصاف با خلق خدا و فروبردن خشم، و تحذير از تفرقه به عنوان هدف شيطان، عواقب اختلاف و تشتت را بر‌مي‌شمارد و يکپارچگي را در پرتو محبت و ترس از خدا معرفي و از آن با نام «الفت» ياد مي‌کند.
در پايان شرح اين خطبه، به گلايه‌هاي حضرت امير نسبت به سپاهيان خود اشاره مي‌شود و ضمن بيان شهادت درخت به رسالت حضرت محمد(ص) به عنوان يک معجزه آشکار، برخي از ويژگي‌هاي حضرت علي‌(ع) و يارانش با توجه به کلام آن حضرت بيان مي‌گردد. بيان و مفهوم تکبر از ديدگاه اسلام، حد و مرز تواضع و شيوه برخورد با متکبران از مباحث پاياني اين نوشتار است.

پیوندهای مرتبط >>> صوت: شرح خطبه قاصعة؛ درس اخلاق ماه مبارک رمضان سال 1383

آدرس: قم - بلوار محمدامين(ص) - بلوار جمهوری اسلامی - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) پست الكترونيك: info@mesbahyazdi.org