تعليقةٌ على نهاية الحكمه

گالينگور، وزيري، 536 صفحه، چاپ اول 1393.

اين كتاب مشتمل بر شروح و حواشى استاد بر نهاية الحكمه است. اين اثر پس از سال ها تدريس نهايه، با قلم خود استاد به زبان عربى فصيح و سليس نگاشته شده است. آقاى على اوجبى اين كتاب را با عنوان ترجمه نهاية الحكمه و تعليقات استاد مصباح يزدى ترجمه كرده، و انتشارات الزهراء آن را با شمارگان 4000 نسخه در سال 1376 به چاپ رسانده است.

بداية الحكمه و نهاية الحكمه نخستين كتاب هاى درسىِ منظم در باب فلسفه هستند كه در حوزه نگاشته شد، و استاد مصباح نخستين كسى است كه به شرح نكات مجمل و مبهم اين دو كتاب همت گماشته است. چنان كه خود در مقدمه كتاب، پس از شكرگذارى به درگاه خداوند به خاطر نعمت مصاحبت با علامه(رحمه الله) و استفاده فراوان از محضر ايشان، و ضمن گران قدر و نفيس شمردن نهاية الحكمه، مى گويد پس از مدت ها افتخار تدريس اين كتاب، در صدد برآمده است تا براى توضيح مطالب و تسهيل طريق وصول به آنها، بعضى مطالب را از كتب ساير حكما بر آن بيفزايد و در عين حال برخى امورى را كه فهم يا پذيرش آنها برايش دشوار است بيان نمايد، و به دليل اين دشوارى نيز اشاره كند.

اظهار فوق از سر نهايت تواضع و احترام نسبت به استاد (علامه طباطبايى) است وگرنه در اين تعليقات، هم نظرات و مقاصد مرحوم علامه بيان شده است، هم ـ در نهايت تواضع و فروتنى ـ نقد علمى و نظريات جديد خود استاد ارائه گشته است.

مترجمِ اثر مى نويسد استاد مصباح در اين كتاب، در هر بحث اقوال و عين كلمات حكما و متكلمان و عرفا را به گونه اى نقل كرده كه خواننده را از مراجعه به آنها بى نياز مى سازد; در برخى مسائل به تفصيلْ زمينه هاى تاريخىِ بحث را بررسيده اند، كه اين امر مخاطب را در فهم اصل مسئله يارى مى دهد; مقدمات ضرورى براى درك هر بحث را تشريح كرده اند; ارتباط مسائل و مباحث را روشن ساخته اند; همچنين به دليل آشنايى با مباحث فلسفى غرب، گاه در قالب بحثى تطبيقى به نقل و نقد آراى انديشمندان غربى پرداخته اند.

بى ترديد تعليقه استاد مصباح، يكى از بهترين منابعى است كه براى شرح يا استفاده از دو كتاب پرارج بداية الحكمه و نهاية الحكمه به كار مى آيد، و در عين حال مدخلى است براى تأمل در برخى از مباحث حكمت متعاليه.

گفتني است، اين کتاب پيش‌تر و  براي اولين‌بار در سال 1363 توسط انتشارات در راه حق چاپ و  منتشر شده بود.