قال علي عليه‌السلام : إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا؛ امير مومنان عليه‌السلام مي‌فرمايند: همانا براي شما بهايي جز بهشت نيست، پس به کمتر از آن نفروشيد. (نهج‌البلاغه، حکمت456)

پيش‌نيازهاى مديريت اسلامى

وزيري، شوميز، 271 صفحه، چاپ اول 1376، چاپ پنجم 1394.

اين كتاب شامل كنفرانس هاى ارائه شده استاد در دانشكده مديريت دانشگاه تهران است كه به قلم آقاى غلامرضا متقى فر تدوين و نگارش يافته است. انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله) تا کنون اين كتاب را سه بار به چاپ رسانده است.

اين كنفرانس ها در سيزده جلسه برگزار شده است كه استاد در پايان هر جلسه به پرسش هاى حاضران پاسخ گفته اند.

در جلسه اول بحث انسان شناسى به منزله مقدمه علم مديريت و ساير علوم انسانى به ميان آمده، و در اين باره از ارتباط انسان شناسى با مديريت، راه ترويج ارزش هاى اخلاقى، انسان شناسى و فلسفه اخلاق، اسلام و ارزش هاى برتر در مديريت اقتصادى سخن رانده شده است.

در جلسه دوم، بر ضرورت وجود مباحث انسان شناسى در رشته مديريت تأكيد مى شود و اين بحث زمينه ورود به مباحث انسان شناسى در جلسات بعدى را فراهم مى سازد.

در جلسه سوم، اسرار پيچيده روان و سؤالات بى جواب، ارتباط روح و بدن در قرآن، ويژگى هاى عمده روح به عنوان حقيقت انسان، بررسى مى شود.

در جلسه چهارم بحث درباره «مفهوم فطرت به مثابه يكى از مفاهيم كليدى در انسان شناسى اسلامى» است. اين بحث در جلسه پنجم ادامه يافته، گرايش هاى متزاحم خير و شر در سرشت آدمى ارزيابى مى گردد.

در جلسه ششم استاد از نظام ارزشى اسلام سخن مى گويند و ويژگى هاى فراگيرى و شمول، برخوردارى از ارتباط و انسجام كافى، قابليت تبيين عقلانى، تبيين لذت و سود نامحدود، حسن فعلى و حسن فاعلى و مراتب داشتن ارزش ها را براى آن برمى شمارند.

در جلسه هفتم ويژگى تبيين پذيرى ارزش ها به منزله مهم ترين ويژگى نظام ارزشى اسلام، به تفصيل بررسى شده و به مناسبت، بحث هايى مانند تكامل پذيرى انسان، تبيين معانى قرب الهى و مقصود از تكامل روح، مطرح گرديده است.

در جلسه هشتم، استاد تعابيرى از قرب الهى را مطرح مى سازند. سپس هدف از كسب ارزش هاى اخلاقى را در اسلام تبيين و ديدگاه اسلام را با ديدگاه مكاتب سودگرايى و لذت گرايى مقايسه مى كنند.

در جلسه نهم، دو برداشت نادرست از «قرب» نقد مى شود و از عناوين محبت خدا نسبت به آثار خود، معناى غضب و رضايت خدا، رضايت خدا از تذلل بندگان، و رابطه عبادت و كمال بحث به ميان آمده است.

جلسه دهم که به موضوع فلسفه عرفان عملى اختصاص يافته است به موضوعاتي چون: انسان و توهم استقلال، نفى استقلال خود به منزله اولين گام در مسير توحيد، رابطه سير و سلوك و رسيدن به توحيد، نفى تفكر فرعونى، رسيدن به حقيقت توحيد با «عمل» نه با «علم»، تلاش در جهت اصلاح بينش، اشاره مي‌شود.

در جلسه يازدهم بحث روابط ميان ارزش ها و تأثير آنها بر يكديگر مطرح و تضاد رفتارى افرادى كه عبادت مستقيم دارند ولى عبادات غيرمستقيم آنها كم است، تحليل شده است و در نهايت، تأثير متقابل عبادات و گناهان مورد توجه قرار گرفته است.

در جلسه دوازدهم ميان مديريت مادى و مديريت اسلامى مقايسه صورت گرفته و بحث هاى تزاحم منافع در مديريت مادى، و امكان جمع صفاتِ به ظاهر ناسازگار (مثل قدرت و شجاعت، اعتماد به نفس و تواضع) در مديريت اسلامى، تجلى ارزش هاى اسلام در عرصه مديريت، حاكميت ارزش ها بر كميت و كيفيت توليد، ديدگاه مديريت مادى درباره انسان ها و بهاى بهره كشى از كارگر ـ كه در اين ديدگاه، لبخندها و ابراز محبت ها و دلسوزى ها ظاهرى بوده، ابزار كار تلقى مى شوند ـ مطرح شده است.

در جلسه سيزدهم برداشت هاى مختلف از اصطلاح «مديريت اسلامى» مورد ارزيابى قرار گرفته، صحيح ترين معناى آن تعريف مى شود كه عبارت است از تأثير نظام ارزشى اسلام بر مديريت. آن گاه بر ويژگى ثبات در نظام ارزشى اسلام تأكيد شده است و اين ويژگى ريشه ارزش هاى اسلامى قلمداد مى گردد و بينش سطحى به اسلام يكى از مشكلات معتقدان به اسلام در بحث هاى علوم انسانى شمرده شده است.

با توجه به اهميت کتاب مزبور، ترجمه عربي آن با عنوان «الحاجات الأساسية للإدارة الاسلاميه» توسط آقاي سلمان الأنصاري به کوشش انتشارات دارالنبلاء بيروت در سال 2002 ميلادي(1423 قمري) منتشر شده است.

گفتني است اين كتاب ارزشمند در قالب مجموعه آثار حضرت آيت‌الله مصباح يزدي با عنوان «مشكات» نيز چاپ و منتشر شده است.

آدرس: قم - بلوار محمدامين(ص) - بلوار جمهوری اسلامی - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) پست الكترونيك: info@mesbahyazdi.org