قال علي عليه‌السلام : إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا؛ امير مومنان عليه‌السلام مي‌فرمايند: همانا براي شما بهايي جز بهشت نيست، پس به کمتر از آن نفروشيد. (نهج‌البلاغه، حکمت456)

اسپانيا

دورنماى اين گزارش

اين سفر تاريخى و پر بركت كه بيش از يك ماه، يعنى از 28/5/76 تا 29/6/76 به طول انجاميد، از اسپانيا آغاز و به آرژانتين ختم شد و كشورهاى زير به ترتيب مورد بازديد قرار گرفت و در هر كدام برنامه هايى اجرا شد:

اسپانيا، مكزيك،كوبا، كلمبيا، برزيل،شيلى، و آرژانتين

ما نيز همين ترتيب را رعايت و سعى مى كنيم تا گام به گام، جزئيات، برنامه ها، سخنرانى ها و ديدارهاى صورت گرفته در اين كشورها را بازگوييم.

پيش از ورود، ذكر چند نكته را ضرورى مى دانيم.

1. همان طور كه قبلا گفته شد، حضرت حجة الاسلام و المسلمين آقاى ربانى در همه صحنه هاى اين سفر، ديدارها و گفتگوها با حضرت آية الله مصباح همراه بوده است و ما نيز بيش تر مطالب را از زبان ايشان گزارش مى كنيم.

2. ضمن عرض پوزش از حضرت آية الله مصباح يزدى و خوانندگان محترم، جهت رعايت اختصار، در بيش تر مواقع از معظم له با عنوان استاد يا حضرت استاد نام مى بريم.

3. ممكن است بعضى از سخنرانى ها و صحبت هاى حضرت استاد تاكنون به دست ما نرسيده باشد. در صورت دستيابى به هر گونه متن، نوار يا مطلب جديد، آن را در تجديدنظرهاى بعدى در اختيار قرار خواهيم داد.

آشنايى با اسپانيا

كشور اسپانيا با 782/504 كيلومتر مربع وسعت (پنجاه و دومين كشور جهان)، در جنوب غربى قاره اروپا واقع و بالغ بر 85%از كل شبه جزيره (ايبريا) را به خود اختصاص داده است. شبه جزيره مزبور، در نيم كره شمالى واقع شده و نصف النهار مبدأ (گرينويچ) از شرق آن مى گذرد.

همسايگان كشور اسپانيا عبارتند از : 1. كشور پرتغال در غرب; 2. فرانسه و دوك نشين آندورا در شمال شرق; 3. منطقه جبل الطارق در جنوب; 4. درياى مديترانه در شرق و جنوب شرقى; 5. خليج بيسكاى در شمال و شمال غربى.

پايتخت اسپانيا شهر مادريد، و تقريباً در مركز جغرافيايى اين كشور واقع شده است.

بر اساس نتايج سرشمارى اوّل مارس 1991 م. از 268/872/38 نفر جمعيت اسپانيا، 446/036/19 نفر مرد و 822/835/19 نفر زن بوده اند; براساس همين سرشمارى، متوسط تراكم جمعيت اسپانيا 77 نفر در هر كيلومترمربع است كه 91% آنان در شهرها و شهرك هاى بزرگ، و بقيه در روستاها زندگى مى كنند.

نژاد مردم اسپانيا سفيد و از تيره هاى كاستيل 73%، كاتالان 18%، گاليسين 6%، باسك 5/1%، والنس كمتر از 1% و اندلس كمتر از 1% است. مهم ترين زبان رايج در سرتاسر اسپانيا و به عبارتى، زبان رسمى آن كشور، زبان كاستيلى يا همان زبان اسپانيولى مدرن و استاندارد است كه بيش از 70% مردم، بدان تكلم مى كنند و با خط لاتين نوشته مى شود.

اسپانيا به عنوان يكى از كشورهاى كهن اروپا، از اواخر قرن پانزدهم تا نوزدهم به وسيله قدرتمندترين امپراتورى عصر خود رهبرى مى شد. امروزه، هيجده كشور آمريكاى لاتين به زبان اسپانيولى تكلم مى كنند واز فرهنگ آن متأثرند. اسپانيا از نظر موقعيت جغرافيايى، به دليل قرار گرفتن بين افريقا و اروپا و در اختيار داشتن كليه راه هاى ورودى به آب هاى مديترانه از طريق اقيانوس اطلس و نزديكى با منطقه جبل الطارق، اهميت استراتژيكى خاصى دارد.

اين كشور به جهت موقعيت جغرافيايى خود و ورود مليت هاى مختلف به اين خطه، از ويژگى هاى مختلف فرهنگى اين ملل، از جمله مذهب تأثير پذيرفته است. فتح اسپانيا به وسيله روميان، مذهب اساطيرى روم باستان را به اسپانيا آورد و با مسيحى شدن امپراتور، مسيحيت تا اقصا نقاط امپراتورى گسترش يافت. عبور مسلمانان از جبل الطارق در سال 711 م. جاى پايى را در غرب اروپا براى اسلام باز كرد كه خيلى زود تقريباً تمام شبه جزيره ايبريا را در برگرفت. آثار حكومت مسلمانان در قرطبه هنوز هم برجاى مانده است.

خروج آخرين بازماندگان حكومت مسلمانان در 1492 م. از جنوب اسپانيا، اين كشور را به دژ مقدم كاتوليسم در غرب اروپا تبديل و به همراه توفيق آن در گشودن مرزهاى نو جغرافيايى، از اين سرزمين، تصويرى به عنوان مدافع و گسترش دهنده مسيحيت در نيم كره غربى ايجاد كرد كه تا سال ها حفظ شد.

اسلام پس از مسيحيت، بزرگ ترين اقليت دينى در اسپانياست كه پيروان آن تا مرز 450 هزار تن اعلام شده است. 10% اين تعداد، اسپانيايى و بقيه مهاجرانى از كشورهاى آفريقا، خاور ميانه و آسياى جنوب شرقى هستند و در مجموع حدود 1% از كل جمعيت اسپانيا را تشكيل مى دهند كه در قالب نوزده گروه اهل سنت و يك گروه شيعه به فعاليت مشغولند.

تشكيلات مسلمانان در اسپانيا

قبل از سال 1975 م. اثرى از فعاليت و حضور مسلمانان در اسپانيا مشهود نبود. در پى مرگ فرانكو و تغيير نظام حاكم بر اسپانيا و بر اثر ورود دانشجويان عرب و مهاجرت اتباع كشورهاى اسلامى، موقعيت مسلمانان در اين كشور به تدريج تغيير و رشد بيش ترى يافت. در اين سال ها تعدادى از مردم كشورهاى اسلامى، به ويژه كشورهاى عربى، مركز فعاليت هاى خود را به اسپانيا منتقل كردند. آمار اين مراكز به حدود سيصد مورد مى رسد كه اهم آن ها عبارتند از:

 

   

             

1. جمعيت اسلامى اسپانيا

دفتر مركزى اين جمعيت در مادريد واقع شده و شعبه هايى در شهرهاى گرانادا، سويا، مالاگا، والنسيا، زاراگوزا، اوبيدئو و كوردوبا نيز دارد; عربستان سعودى اين مركز را از نظر مالى تأمين مى كند و از لحاظ فكرى به اخوان المسلمين گرايش دارد.

2. جمعيت مسلمانان اندلس

دفتر مركزى اين جماعت در شهر گرانادا واقع شده است.

3. جامعه مسلمانان سويا

دفتر مركزى اين جامعه در شهر سويا، مركز ايالت خود مختار اندلس واقع شده و مديريت آن را عبدالحق اسپينوزا اسپانيايى برعهده دارد.

4. مسجد البينه در گرانادا

5. مسجد پيلار

طرح اجرايى اين مسجد در اكتبر 1985م. به تصويب شوراى عالى شهردارى مادريد رسيد و در زمينى به مساحت سه هزار متر مربع به همت شهروندان مراكشى ساخته شد.

6. مركز فرهنگى اسلامى مادريد

اين مركز كه سيزده هزار متر مربع وسعت و گنجايش يك هزار نفر را دارد، بزرگ ترين مسجد اروپاى غربى را در خود جاى داده كه خوان كارلوس پادشاه و صوفيا ملكه اسپانيا و شاهزاده عربستان سلمان بن عبدالعزيز آن را افتتاح كردند.

مراكز و محل تجمع شيعه در اسپانيا

1. مركز فرهنگى امام على(عليه السلام)

اين مركز در بيش تر شهرهاى مهم اسپانيا شعبه دارد.

2. مركز اسلامى امة

مراكز اسلامى تشيع كه به اهتمام مسلمانان لبنانى، ايرانى و عراقى اداره مى شود، فعاليتشان به دليل مشى انقلابى آن ها و حساسيت دولت اسپانيا و نيز ضعف بنيه مالى محدود است.

ضرورت و اهداف تشكيل حوزه در اسپانيا

علاقه مندى و اشتياق به تعاليم اسلام در جامعه اسپانيا از دو جهت مشاهده مى شود:

يكى از جهت پيروزى انقلاب اسلامى به عنوان يك حقيقت متكى به الله كه به صورت يك رخداد سياسى بزرگ جلوه كرد و تأثير بسيار زيادى در مقاومت انسان ها در مقابل قدرت هاى استكبارى شرق و غرب داشت.

جهت دوم خود اسلام، نه به عنوان اسطوره و يك واقعه تاريخىِ مربوط به 1400 سال پيش، بلكه به عنوان مكتبى كه توانايى پاسخ گويى به تمام نيازهاى روحى، روانى، مادّى، اخلاقى و متافيزيكى افراد و جوامع انسانى را دارد.

گرايش به اسلام و خصوصاً شيعه از مواضع اثر سياسى پيروزى انقلاب اسلامى، بيش تر درشمال آفريقا و بين مهاجران، اعم از كارگر و دانشجو و از مواضع اثر گرايش به متافيزيك و ارزش هاى اسلامى، بيش تر در شمال اسپانيا مشاهده مى شود كه از تماس روشن فكران اسپانيايى از طريق شمال با اروپا نشأت مى گيرد كه از اين طريق باافكار دانشمندانى چون ملاصدرا، سهروردى، بوعلى، ناصر خسرو و ... كه از سوى دانشمندان اروپايى مانند رنه گنون و هانرى كوربن انتشار مى يابد، آشنا مى شوند.

آغاز سفر

در ساعت 4:30 صبح روز 28 مرداد 1376 با هواپيماى جمهورى اسلامى ايران عازم مادريد شديم. در ساعت 10:30 در فرودگاه مادريد به زمين نشستيم و مورد استقبال مسؤولان جمهورى اسلامى قرار گرفتيم; سپس حضرت استاد در محل رايزنى فرهنگى جمهورى اسلامى ايران و در جمع شخصيت هاى دينى و فرهنگى و نيز مسؤولان سياسى كه آماده استقبال از ميهمان عالى قدر جمهورى اسلامى بودند، در فضايى صميمى،

اوّلين سخنرانى خود را ايراد كردند.

پس سخنرانى، نماز جماعت مغرب و عشا به امامت حضرت آيت الله مصباح يزدى اقامه و به درخواست حاضران، قطعه پارچه اى به وسيله معظم له و با دستان ايشان متبرك شد; سپس در محيطى باصفا و صميمى در كنار حضار به صرف شام پرداختند و پس از آن، با حضار در مورد مسايل مختلف فقهى، عقيدتى، اجتماعى و شخصى گفتگو كردند; سپس حضرت استاد به ايراد سخن پرداختند.

دومين برنامه، ديدار حضرت استاد از اشويليه يا سوياى امروزى بود كه از قصرالحمراء و مسجدى در آن جا كه اكنون يكى از آثار باستانى شده ديدار كردند. آثار اسلامى در همه جا مشاهده مى شد. شعارهايى كه هنوز بر ديوارها نقش بسته بود، رمز پيروزى مسلمان هاى صدر اسلام را نشان مى داد. شعار لاغالب الا الله به خوبى بيانگر خلوص آن هاست كه پيروزى را از آن خدا مى دانستند و نه از خودشان. اين شعارها كه مشابه آن ها در گرانادا هم هست، براى ما درس عبرتى بود كه كشور ما اسلامى است; اما در آثار و ابنيه اى كه مى سازيم كم تر اثر و شعار دينى به كار مى بريم و بيش تر حكايت از ساختمان سازى هاى غرب دارند.

در سويا يك مركز اسلامى مربوط به عده اى از طرفداران اهل بيت(عليهم السلام) وجود دارد كه اعضاى فعال آن ها جمع شده بودند و حضرت استاد در جمع آن ها نيز سخنان كوتاهى ارائه كردند. بعد از سويا به گرانادا، يعنى شهر قرناطه رفتيم و استاد در مركز اسلامى آن جا نيز سخنرانى كردند.

ديدار ما از اين مكان ها و نيز قصرالحمراء يك روز به طول انجاميد و در حدود دو ساعت محدوده قصر را ديديم. در آن جا هم شعارهاى اسلامى جلب توجه مى كرد. هر مسلمانى كه به آن جا وارد شود، با ديدن آثار ساختمان سازى و بناهاى اسلامى و شعارهاى «لاغالب الا الله، النعمة لله، الحمدلله و بسم الله الرحمن الرحيم» احساس غرور مى كند كه مسلمان ها در آن جا چه عظمتى داشته اند و البته احساس ناراحتى و تأسف هم مى كند كه بر اثر دور ماندن از احكام اسلام و عمل نكردن به آن ها، اين قدرت و عظمت از بين رفته است.

سپس به شهرستان كردوا رفتيم و حضرت استاد در بنياد فرهنگى عظيم آقاى پرفسور روژه گارودى حضور يافتند.

در اين بنياد فرهنگى عظيم آقاى پرفسور روژه گارودى واقعاً كار بسيار زيبا و جالب توجهى انجام داده است كه كاملاً با زمان و مكان متناسب است. مركزى كه وى در آن جا تأسيس كرده، نزديك مسجد كردوا است; همان مسجدى كه 999 پايه دارد. در آن جا گوشى هايى گذاشته اند كه مطالب را به چند زبان زنده دنيا، مانند اسپانيولى، فرانسوى، انگليسى، آلمانى، عربى، فارسى و... براى بازديد كنندگان ترجمه مى كند; مثلاً ابن عربى و احاديث عرفانى منقول از سوى او و كتاب هايش يا ابن رشد و ديگران را با طرحى زيبا و جذاب براى مخاطبان معرفى و از طريق همين برنامه ها، جمعيت بازديد كننده را كه غالباً هم مسلمان نيستند، با اسلام آشنا مى كنند. از طرف خانم ايشان براى ناهار به منزلشان دعوت شديم. در منزل وى تمام آثار اسلامى، از جمله آثار قديمى كشف شده و تكه هاى آيات قرآن و احاديث جمع شده بود و هنرهايى كه به نحوى حاكى از آثار مسلمانان بود، در آن جا به چشم مى خورد. در وسط حياط، حوض آبى مانند حوض هاى موجود در كشورهاى اسلامى بود كه در آن وضو مى گرفتند. اين منزل به گونه اى درست شده بود كه هر كسى وارد آن جا مى شد، به خوبى احساس مى كرد كه وارد خانه يك مسلمان اندلسى قديمى شده است و بى اختيار به ياد اسلام مى افتاد.

جالب تر آن كه آقاى روژه گارودى، قبلاً دبير كل حزب كمونيست فرانسه بوده و پس از تشرف به اسلام، به همراه همسرش آن قدر به اسلام علاقه مند شد كه با وجود آن همه امكانات مانند راديو و تلويزيون و امكانات مادّى ديگر، خانه اش را طورى مزين كرده است كه همه زوايا و ظواهر آن حكايت از خانه يك مسلمان واقعى داشته باشد و نهايت تلاش خود را جهت معرفى و شناساندن دين به كار مى گيرد.

بعد از كردوا به بارسلونا رفتيم. مركز فرهنگى امام رضا(عليه السلام) در اين شهر واقع است و به وسيله يكى از روحانيان حوزه علميه قم اداره مى شود و ايشان نيز در و ديوار آن جا را با كلمات امام و رهبر معظم انقلاب مزين كرده است كه مراكز فرهنگى و علمى ايران را تداعى مى كند. در اين مركز فرهنگى، پاكستانى ها، مراكشى ها و ساير مسلمانان از كشورهاى ديگر در جلسه اى كه از قبل اعلام شده بود، جمع شده بودند و حضرت استاد سخنانى را به زبان عربى براى مسلمانان ايراد كردند و به پرسشهاى ايشان پاسخ دادند.


عنوانتاريختوضیحات
مرکز اسلامي قرناطه
رايزني فرهنگي ايران 1
رايزني فرهنگي ايران 2
در مرکز فرهنگي امام رضا عليه السلام

آدرس: قم - بلوار محمدامين(ص) - بلوار جمهوری اسلامی - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) پست الكترونيك: info@mesbahyazdi.org