سخنرانى حضرت آيت الله مصباح

در محل رايزنى فرهنگى جمهورى اسلامى ايران ودر جمع شخصيت هاى دينى و فرهنگى و نيز مسؤولان سياسى- اسپانيا

بسم الله الرحمن الرحيم

و صلى الله على محمد و آله الطاهرين

از خداى بزرگ سپاس گزاريم كه نعمت معرفت، ايمان و عشق به خودش را به ما عنايت فرمود. اين سه چيز در واقع ميوه درخت وجود آدمى است; به عبارت ديگر، وجود انسان ها در اين عالم، چونان نهالى است كه در زمين نصب مى شود. در آيه اى از قرآن كريم، درست همين تعبير به كار رفته است: والله انبتكم من الارض نباتاً.

درخت وجود انسان يك تفاوت اساسى با ساير درخت ها دارد و آن اين است كه اگر به درخت; آب، نور و ساير لوازم برسد، رشد مى كند وگرنه خود به خود مى خشكد و در جذب مواد غذايى، از خودش اختيارى ندارد; اما انسان درختى است كه با اختيار خودش رشد مى كند و شاخ و برگ و ميوه شيرين مى آورد و اگر نخواست، نه تنها از ميوه محروم مى ماند، بلكه تكه چوب مضرى مى شود كه بايد آن را بسوزانيم; البته فرق هاى ديگرى را نيز بين انسان و درخت مى توان ذكر كرد: هر درختى رشد محدودى دارد; اما رشد انسان هيچ حد و حصرى ندارد و بستگى به همت او دارد كه چقدر پيش رود; بنابراين، براى هر درختى مى شود قيمت معينى تعيين كرد; اما درخت وجود انسان چون ميوه هايش نامحدود است، هيچ بهايى را برايش نمى توان تعيين كرد; از همين جهت مى توانيم بگوييم كه يك انسان ولو بچه كوچكى باشد، به جهت اين كه استعداد كمال بى نهايت را دارد، ارزشش از همه عالم مادّه بيش تر است; بنابراين اگر درست بينديشيم، خواهيم دانست كه وجود هر يك از ما، قيمتش از همه عالم مادّه بيش تر است; اما همان طور كه گفتيم، انسان ممكن است اين قيمت را از دست بدهد و حتى قيمت منفى پيدا كند. قرآن كريم مى فرمايد: انسان هايى كه از ايمان به خدا روى برمى گردانند، بدترين جنبندگان روى زمينند: ان شر الدواب عندالله الذين كفروا فهم لايؤمنون.

بنابراين، نكته مهم براى ما اين است كه بدانيم چگونه بايد حركت كنيم تا به آن كمال بىنهايت برسيم. طبيعى است كه انسان با ادراكات محدود و عقل ناقص خود نمى تواند بفهمد كه اين كمال چيست و راه رسيدن به آن را نمى شناسد; اين جاست كه نقش انبيا روشن مى شود. خداوند بر انسان ها منت گذاشت و انبيا را فرستاد تا به بشر بفهماند كه هدف از آفرينش چيست و راه رسيدن به آن هدف كدام است.

مى خواهم از شما برادران، نكته اى را بپرسم كه اگر كسى به شما بگويد: كتابى وجود دارد كه نقشه هاى يك گنج بسيار گران بها در آن ترسيم شده و اگر شما آن را پيدا كنيد، مى توانيد با راهنمايى هايش به گنجى برسيد كه ارزشش از همه ثروت هاى دنيا بيش تر است، چقدر حاضريد تلاش كنيد تا آن كتاب را به دست بياوريد; ترجمه كنيد و بفهميد كه مفاد آن چيست؟ من گمان مى كنم كه هر عاقلى حاضر است عمرى طولانى را صرف كند تا اين كتاب را به دست آورد و معناى آن را بفهمد.

ما كتابى را مى شناسيم كه ارزشش حتى از آن راهنماى گنج شايان و هنگفت نيز بيش تر است; زيرا اگر كتابى وجود مى داشت كه گنج هاى دنيا را به ما نشان مى داد، اين گنج ها نامتناهى نبود; چون اگر به فرض، همه كره زمين نيز گنج مى شد، باز هم كره زمين محدود است; اما كتابى را كه ما سراغ داريم، راه رسيدن به گنجى را نشان مى دهد كه نه تنها از كره زمين، كه از همه جهان ارزشش بيش تر است. آن كتاب، قرآن است كه راه رسيدن به كمال بى نهايت را به انسان مى آموزد; بنابراين ما بايد ارزش قرآن را بيش تر بشناسيم و در راه فهميدن حقايقش بيش تر بكوشيم. در قرآن مطالب بسيار متنوعى مربوط به زندگى فردى و اجتماعى انسان بيان شده است. دستور زندگى انسان، پيش از تولد تا بعد از مرگ، در محيط خانواده و اجتماع، در روابط با دوستان و دشمنان و نهايتاً در رابطه با همه ملت هاى جهان در آن وجود دارد. اين دستورها بدين جهت داده شده تا انسان خدا را در همه شؤون زندگى بشناسد. آثار جمال و جلال الهى را در وجود خود، همسر و فرزندانش، در وجود دوستانش، و در وجود طبيعت و همه جهان تماشاكند تا با تماشاى جلوه هاى الهى در عالم هستى، معرفتش به خدا بيش تر شود. هر چه معرفت و شناخت انسان بيش تر شود، ايمانش به خداوند قوى تر مى شود. در سايه ايمان و عمل، عشقش به خداى بزرگ بيش تر مى شود. وقتى محبت خدا در دل انسان پيدا شود، همه آثار الهى نيز مقهور او مى شود; پس هر كسى به خدا نزديك تر باشد، به او بيش تر عشق مىورزد.

الحمدلله خداوند به ما اين معرفت را داده كه بدانيم محبوب ترين و نزديك ترين بندگان، حضرت محمد و اهل بيت اطهارش هستند; به اين جهت است كه هر كس خدا را بيش تر دوست دارد، پيغمبر خدا را نيز بيش تر دوست خواهد داشت و هركس پيغمبر خدا را بيش تر دوست بدارد، اهل بيت و ياران راستينش را بيش تر دوست خواهد داشت; پس هر قدر براى محبت پيغمبر اكرم و ائمه اطهار بيش تر سعى كنيم و محبت خود را بيش تر اظهار نماييم، محبتمان به خدا افزوده مى شود; به عنوان مثال اگر شما شخصى را دوست بداريد، فرزند او را نيز دوست خواهيد داشت و هر قدر به فرزند او بيش تر اظهار محبت كنيد، بر محبت شما به خود او نيز افزوده مى شود; اما اگر محبتتان را به فرزندش اظهار نكنيد و عملى را كه نشانه محبت است، انجام ندهيد، تدريجاً محبتى كه به خود او نيز داريد، ضعيف مى شود. با توجه به اين مطلب، معناى اين آيه قرآن بيش تر روشن مى شود: قل لا اسئلكم عليه اجرا الا المودة فى القربى و سرّش همين است كه فقط از راه اظهار محبت به اهل بيت(عليهم السلام) محبت به خود پيغمبر افزوده مى شود و با افزايش محبت به پيغمبر، محبت به خدا افزوده خواهد شد و انسان با اين وسيله، به هدف آفرينش مى رسد; البته ما مى دانيم كه محبت اهل بيت فقط به اين سبب نيست كه فرزندان جسمانى پيغمبر هستند; بلكه به اين جهت است كه از نظر روحى و معنوى نزديك ترين افراد به پيغمبرند و گرنه در ميان پيغمبران گاهى فرزندانى بوده اند كه نسبتى با روح او نداشته اند. همه ما مى دانيم كه قرآن به حضرت نوح مى فرمايد: پسر تو از اهل بيت تو نيست: انه ليس من اهلك.

مناسب است كه داستان حضرت نوح را يادآورى كنم كه خداوند متعال طوفانى مى فرستد و تمام گنه كاران از بنىآدم به جز خانواده حضرت نوح و مؤمنان هلاك مى شوند. وقتى طوفان نازل شد و روى زمين را آب فرا گرفت، حضرت نوح به پسرش فرمود: بيا سوار كشتى شو تا غرق نشوى; ولى او چون ايمان نداشت، حرف پدر را نپذيرفت و در جواب وى گفت: من به بالاى كوهى مى روم تا از امواج دريا مصون باشم. ولى موج دريا بلند شد و او را در دل خودش غرق كرد. حضرت نوح عرض كرد: خدايا! تو وعده داده بودى كه خانواده من غرق نمى شوند و اين آيه نازل شد كه انه ليس من اهلك انه عمل غير صالح; پس ملاك تنها نسبت مادّى و جسمانى نيست; بلكه احترام اهل بيت بيش تر به سبب نسبت معنوى و روحى با پيامبر اكرم است. نتيجه بحثم اين است كه بايد سعى كنيم به تمام كسانى كه انتسابى به پيامبر اكرم دارند، عشق بورزيم. در درجه اوّل و بيش از همه بايد اهل بيت او را دوست بداريم و بعد هم ساير كسانى كه از حضرت بيش تر تبعيت كرده اند و در اين زمان نيز به هر كس كه از پيغمبر اكرم بيش تر پيروى مى كند، بيش تر عشق بورزيم.

به عقيده ما كسى كه در اين زمان تمام وجودش را صرف پيروى از پيغمبر اكرم كرد، امام خمينى بود. او افزون بر اين كه فرزند نسبى پيامبر اكرم بود، تمام وجودش را صرف عملى كردن دستورهاى اسلام در تمام ابعاد زندگى اش نمود. زندگى امام، نمونه كاملى از يك مؤمن واقعى و يك قرآن مجسم بود، او افزون بر اين كه در زندگى فردى اش تمام دستورهاى اسلام را رعايت مى كرد، مى كوشيد تا فرامين اسلام را در جامعه نيز تحقق بخشد. او براى تحقق بخشيدن به اسلام، سال ها رنج، زحمت و تبعيد را تحمل كرد تا اين كه خداوند بر او منت نهاد و به آرزوهاى معنوى اش رساند و به اين وسيله بر همه انسان ها منت گذاشت كه نمونه عينى اسلام را در عالم تحقق بخشيد. كم نيستند انسان هايى كه در سراسر عالم به واسطه محبت به امام به اسلام مشرّف شدند. در قرآن كريم آمده است: ان الذين امنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودا[5]; كسانى كه ايمان راستين و عمل شايسته داشته باشند، ما محبتى از آن ها در قلوب مؤمنان قرار مى دهيم.

ما اين وعده قرآن كريم را در مورد امام عملاً ديده ايم كه مردم در سراسر جهان به امام عشق و علاقه پيدا كرده و در سايه اين محبت، به حقيقت رسيده اند. از همين جا درس ديگرى نيز بايد بگيريم كه اگر ما هم راه خدا و پيغمبر را درست بپيماييم، هم موفقيت دنيايى و هم ثواب آخرتى خواهيم داشت; زيرا بدون شك، رحمت خداوند مخصوص شخص و گروه خاصى نيست. هركس كه خالصانه و مخلصانه در راه خدا تلاش كند، مشمول رحمت و فيض الهى خواهد شد. اينك از خداى بزرگ مى خواهيم كه معرفت و محبت ما را به خود و اولياى خودش زياد كند. ايمان ما را تا آخر عمر حفظ بفرمايد. توفيق عمل به دستورهاى دين تا آخرين لحظه زندگى را به ما عطا فرمايد. نسل ما را تا روز قيامت مؤمن و عاشق پيامبر و اهل بيتش قرار دهد. به همه انسان هايى كه لياقت ايمان و معرفت به خدا را دارند، اين نعمت عظيم را مرحمت فرمايد و به همه ما افتخار دهد كه درراه هدايت ساير انسان ها بكوشيم.

خداوند امام و شهيدان راه اسلام را با اولياى خودش محشور فرمايد و به هر كسى كه در سراسر زمين براى خدمت به اسلام و مسلمانان تلاش مى كند، توفيق بيش تر مرحمت فرمايد.

والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته