پيشگفتار

«ولايت» يكى از اركان اصلى و آموزه‌هاى اساسى دين مبين اسلام، و بلكه به تعبيرى، اصلى ترين و اساسى ترين آموزه آن است. روايات متعددى وارد شده كه «اسلام» را بر «پنج پايه» استوار دانسته و از ميان آنها «ولايت» را مهم ترين ركن برشمرده است؛ از جمله در حديثى از امام باقر(عليه السلام) چنين نقل شده است: بُنِىَ الاِْسْلامُ عَلَى خَمْس عَلَى الصَّلوةِ وَالزَّكوةِ وَالصَّوْمِ وَالْحَجِّ وَالْوِلايَةِ وَلَمْ يُنْادَ بِشَىْء كَما نُودِىَ بِالْوِلايَةِ؛1 اسلام بر پنج پايه استوار گرديده است: بر نماز و زكات و روزه و حج و ولايت؛ و آن چنان كه به ولايت فراخوانده شده، به هيچ چيز ديگرى فراخوانده نشده است. اين قبيل روايات به روشنى اهميت فوق العاده و ويژه مسأله «ولايت» را بيان مى‌دارد.

از سوى ديگر، هم چنان كه در برخى روايات تصريح شده، مقصود از اين ولايت، «ولايت اهل بيت(عليهم السلام)» و در رأس آنها «ولايت اميرالمؤمنين على(عليه السلام)» است. آنچه در اين ميان مهم است توجه به اين نكته اساسى است كه «ولايت اهل بيت(عليهم السلام)» مراتب و شؤون مختلفى دارد و آنچه كه در رواياتْ ركن اسلام، آن هم مهم ترين ركن آن، دانسته شده، اعتقاد به ولايت و پذيرش آن با جميع مراتب و شؤونش مى‌باشد. هم چنان كه برخى پنداشته اند، نبايد تصور كرد كه مقصود از اين «ولايت» صِرف «محبت» و

1. بحارالانوار، ج 68، باب 27، روايت 1.

«مودّت» اهل بيت(عليهم السلام) است؛ بلكه در مورد ولايت اهل بيت(عليهم السلام) غير از محبت، شؤون و مسايل ديگرى نيز مطرح است كه قطعاً يكى از مهم ترين و اساسى ترين آنها مسأله «رهبرى» آن بزرگواران پس از پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) است.

اتفاقاً آنچه هم در سقيفه نسبت به اميرالمؤمنين(عليه السلام) و پس از آن در موارد ديگر نسبت به ساير ائمه(عليهم السلام) مورد مناقشه قرار گرفت، نه مسأله مودّت و محبت آنان، كه مسأله رهبرى آن بزرگواران بود.

از اين رو نبايد هم چون برخى ساده انديشان پنداشت كه اين همه تأكيدها و اصرارها در مسأله «ولايت اهل بيت(عليهم السلام)» صرفاً به موضوع «مودّت» و «محبت» اشاره دارد، بلكه قطعاً مسايل مختلف ديگر، و از جمله مسأله رهبرى و آنچه كه امروزه به نام «حكومت» و «سياست» ناميده مى‌شود نيز مد نظر بوده است. متأسفانه بايد اذعان كرد كه اين بعد مهم از مسأله ولايت اهل بيت(عليهم السلام) آن چنان كه شايسته و بايسته است مورد توجه قرار نمى‌گيرد.

نيز بايد توجه داشت كه آنچه به عنوان «ولايت فقيه» و فقها در زمان غيبت امام زمان(عليه السلام) مطرح مى‌شود و در واقع استمرار همان ولايت اهل بيت(عليهم السلام) و مرتبه‌اى از همان چيزى است كه درباره آن فرموده اند: وَلَمْ يُنْادَ بِشَىْء كَما نُودِىَ بِالْوِلايَةِ. امروزه نيز مسأله «ولايت» هم چنان به عنوان اساسى ترين ركن اسلام مطرح است و اگر مسلمانان به آن توجه و به درستى به مقتضاى آن عمل نمايند بسيارى از مشكلاتى كه گريبان گير امت اسلامى است مرتفع خواهد شد.

كتابى كه پيش رو داريد گفتارهايى از استاد فرزانه حضرت آيت الله

مصباح يزدى ـ دام ظله ـ درباره مسأله «ولايت» است. در اين گفتارها جناب استاد برخى از ابعاد اين موضوع، به ويژه بعد سياسى آن را مورد توجه قرار داده‌اند و با تحليل‌هايى موشكافانه ـ كه از ويژگى‌هاى مباحث ايشان است ـ برخى نكات ناگفته را در اين زمينه بيان كرده اند.

لازم به ذكر است كه ده گفتار اول اين كتاب حاصل چند سخنرانى است كه استاد در چند جلسه متوالى و در ايام ماه مبارك رمضان ايراد داشته اند، اما هفت گفتار ديگر، كه آنها را با عنوان «گفتارهاى ضميمه» آورده ايم، تك سخنرانى‌هايى از جناب استاد است كه چون با موضوع اين كتاب تناسب داشته، آنها را نيز در همين مجموعه گردآورى كرده ايم.

اميد است چاپ و انتشار اين اثر كه با هدف تبيين و ترويج هرچه بيشتر ولايت اهل بيت(عليهم السلام) و گسترش و اعتلاى فرهنگ اصيل اسلامى صورت مى‌پذيرد، مورد قبول و عنايت حضرت احديت و حضرات اهل بيت معصومين(عليهم السلام) ، به ويژه امام عصر ـ ارواحنا لتراب مقدمه الفداء ـ قرار گيرد.

مركز انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(رحمه الله)