منشور محبّت و معرفت 2

ناتوانى بشر از معرفت امام زمان(عليه السلام)

ضرورت تلاش براى شناخت امام زمان(عليه السلام)

زيان كارترينِ مردم

اخلاص در پيشگاه امام زمان(عليه السلام)

فضيلت شب نيمه شعبان

عهد و ميثاق با امام زمان(عليه السلام)

ناتوانى بشر از معرفت امام زمان(عليه السلام)

مقام اهل بيت(عليهم السلام) چنان مقام بزرگى است كه بزرگى اش را با عقل و فكر خودمان نمى توانيم درك كنيم. در واقع عظمت خدا است كه در انوار پاك چهارده معصوم(عليهم السلام) تجلّى كرده است. اگر همه انسان‌ها عقل‌هايشان را روى هم گذاشته، بخواهند پايه بلند اين مقام را درك كنند، هرگز نخواهند توانست. همين قدر بايد خوشحال باشيم كه خداوند متعالى، اين معرفت را به ما داده است كه بدانيم آن‌ها در چنان مقام والايى هستند كه ما نمى توانيم بفهميم. اگر اين را باور كنيم، خودش كمال است.

همان‌گونه كه ذات و صفات خدا براى ما قابل شناخت نيست، صفات اولياى او را نيز نمى توانيم بشناسيم؛⁽¹⁾ البتّه هيچ مخلوقى را نمى توان با خدا مقايسه كرد؛ چرا كه او فوق بى نهايت است. خدا و اولياى او تفاوت بسيارى با هم دارند؛ آن هم نه تفاوت يك درجه، آن گونه كه بعضى فكر مى‌كنند. نمى توان گفت: وجود، درجاتى دارد كه بالاترين درجه آن خدا، و يك درجه پايين‌تر از آن، وجود پيامبر(صلى الله عليه وآله) است؛ چرا كه فاصله ذات اقدس الاهى با شريف ترين و والاترين مخلوقاتش نيز كه نور پاك محمّد(صلى الله عليه وآله) است، بى نهايت است. فاصله نور مقدّس پيامبر(صلى الله عليه وآله) با ما بى نهايت است؛ امّا فاصله او با خدا نيز نهايت ندارد. خداوند فوق مقام همه مخلوقات و از جمله، انوار معصومان(عليهم السلام) است.

اگر همين اندازه بفهميم كه از درك مقام والاى ايشان ناتوانيم، بايد خدا را بسيار شاكر باشيم كه چنين معرفتى به ما داده است. اين حقيقت نيز به بركت تعليم خود آن‌ها است

1. قال الصادق(عليه السلام): «لاَ يَقدِرُ الخَلاَئِقُ على كُنهِ صِفَةِ اللّهِ عزّوجلّ، فكَما لاَ يَقدِرُ عَلى كُنهِ صِفَةِ اللّهِ عزَّوجلَّ فكذلِكَ لاَ يَقدِرُ على كُنهِ صِفَةِ رَسُولِ اللّهِ، وَ كَمَا لايَقدِرُ على كُنهِ صفةِ الرَّسُولِ فكذلِكَ لاَ يَقدِرُ عَلى كُنهِ صِفَةِ الامام...؛ مردم، از پى بردن به كنه صفت خداوند ناتوانند و همانگونه كه از پى بردن به گوهر صفت خدا عاجزند، توانِ فهمِ حقيقتِ صفتِ رسول اللّه را نيز ندارند و همان‌سان كه از دريافتِ كنه صفت رسول عاجزند، از درك ژرفاى صفتِ امام نيز دور و بى بهره اند و...» (علّامه مجلسى، بحارالانوار، ج 67، ص 65)

وگرنه به هزاران غرور مبتلا مى‌شديم و خيال مى‌كرديم خيلى چيزها را مى‌فهميم. در مرتبه اوّل، قرآن به ما فرموده است:

وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاّ قَلِيلاً.⁽¹⁾

و جز اندكى از دانش به شما داده نشده است.

و در مرتبه بعد، خود اهل‌بيت(عليهم السلام) فرموده اند كه مقام ما بسيار بالاتر از آن است كه شما بفهميد. به هر حال، به بركت تعليم آن‌ها فهميديم آن‌ها در چنان اوجى هستند كه اگر ما هزاران سال با تندروترين مركب‌ها نيز حركت كنيم، به آن جا نخواهيم رسيد.

ضرورت تلاش براى شناخت امام زمان(عليه السلام)

از سوى ديگر نبايد چنين توهّمى پيش آيد كه چون نمى توانيم بدان قله رفيع برسيم، پس بايد همه چيز را رها كنيم. همان درجه از معرفت كه به بركت آموزه‌ها و راهنمايى‌هاى اهل‌بيت(عليهم السلام) قابل دستيابى است، آن قدر عظمت دارد كه تمام جهان مادّى در برابر آن بى ارزش است .

نمى گويم مى‌توانيم به مقام معصوم(عليه السلام) برسيم؛ امّا همان مقامى كه در سايه هدايت‌گرى اين انوار پاك مى‌توانيم بدان دست يابيم، آن قدر بزرگ است كه تمام اين جهان با همه عظمتش در برابر آن، هيچ بها و ارزشى ندارد.⁽²⁾

زيانكارترين مردم

يادآورى اين حقايق در اين جهت مى‌تواند مفيد باشد كه ارزش عمرمان را بهتر بدانيم. آيا حيف نيست چنين عمرى كه مى‌تواند ما را به چنان مقام والايى برساند، براى به دست آوردن يك مشت خشت و گل يا چند پاره آهن صرف شود؟ فرض كنيد كسانى كه

1. اسراء(17)، 85.

2. يكى از عارفان درباره مقام والايى كه مؤمنان واقعى مى‌توانند بدان دست يابند، مى‌گويد: «اگر آسمان‌ها، زمين، عرش الاهى و هر آن چه در آن‌ها است، هزار هزار مرتبه در گوشه‌اى از زواياى قلبِ مؤمنِ عارف جاى گيرد، قلب او هيچ احساس تنگى و سنگينى از آن نخواهد كرد». (ر.ك: قيصرى، شرح فصوص الحكم، ص 195)

جوانى شان را صرفِ درس خواندن، مدرك گرفتن و يافتن شغلى پردرآمد مى‌كنند، اگر بتوانند سالى يك ميليون تومان ذخيره كنند و پس از بيست سال يك خانه بيست ميليون تومانى بخرند، حاصل عمرشان پس از چهل يا پنجاه سال تلاش و دوندگى، يك خانه بيست ميليونى خواهد بود؛ يعنى حاصل تمام درس خواندن‌ها، زحمت‌ها، تبليغ‌ها و... با چند خروار خاك و گچ و سيمان و آهن مساوى شده است.

قرآن كريم مى‌فرمايد:

قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمالاً. الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحسِنُونَ صُنعاً⁽¹⁾

بگو: آيا به شما خبر دهيم كه زيانكارترين [مردم] در كارها چه كسانى هستند؟ آن‌ها كه تلاش‌هايشان در زندگى دنيا گم و نابود شده است و با اين حال مى‌پندارند كه كار نيك انجام مى‌دهند.

كسانى كه عمرشان صرف شد تا خوشى‌ها و زينت‌هاى دنيا را به دست آورند، ضرر كرده اند؛ چرا كه هرگز به آن همه زحمت‌ها، بى خوابى‌ها، غربت‌ها و مشكلات زندگى نمى ارزيد كه در مقابلش يك مشت سنگ و آهن و سيمان و گچ به دست آيد.

آرى، چنين افرادى زيانكارند؛ امّا چرا زيانكارترين افرادند؟!

براى اين‌كه وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنعاً. كسانى كه از اوّل مى‌دانند، كار نادرستى را مرتكب مى‌شوند و سرمايه و پولشان را آگاهانه به دست خودشان آتش مى‌زنند، زيان كرده‌اند؛ امّا زيانكارترين افراد كسانى اند كه نه تنها اين آتش زدن سرمايه را خسارت نمى دانند، بلكه آن را هنر و ترقّى و افتخار مى‌پندارند. اينان خيال مى‌كنند با اين درس خواندن‌ها و كارهايى كه براى غير خدا انجام مى‌دهند، خيلى اوج گرفته‌اند؛ امّا ناگهان متوجّه مى‌شوند كه همه اش «هَباءً مَنْثُوراً؛ گردو غبارى پراكنده در هوا» شده است.

اينان خسارتى دوچندان دارند؛ هم سرمايه را از دست داده اند و هم آرزوها و آرمان‌هايى كه داشتند، بر باد رفته است. پنداشتند با اين اعمالشان نزد خدا عزيز، و بر اثر

1. كهف (18)، 104

اين كارها، نور چشم امام زمان(عليه السلام) مى‌شوند؛ امّا بعد آشكار شد كه نه تنها هيچ كدام از اين اعمال پذيرفته نشده، بلكه سقوطشان را نيز در پى داشته است. اين، زيان دوچندان است؛ چرا كه مى‌انگارند كارهاى خوبى انجام داده اند؛ امّا درخواهند يافت كه همه اش ضرر بوده است.

اخلاص در پيشگاه امام زمان(عليه السلام)

اگر آدمى با اختيار خويش مى‌تواند راه درست را برگزيند، چرا كارى نكند كه لحظه لحظه عمرش باعث سعادت شود و هر نفس كشيدنش او را بالا ببرد. مگر راه بسته است؟!

همه انبيا و اوليا آمده اند تا ما را بدين صراط مستقيم نزديك كنند؛ راهى را به ما نشان دهند كه با هر گامى در آن، ترقّى كنيم؛ هر نفسى كه مى‌كشيم، پرواز كنيم؛ هر روزى كه از ما بگذرد، مقامى را به دست آوريم.

فهميدن اين حقيقت، خود نعمتى است كه به بركت اهل بيت(عليهم السلام) نصيب ما شده. حال كه زيانكارى خويش را در كارهاى غيرخدايى دريافتيم، بايد بيش‌تر مراقب گفتار و رفتار خود باشيم. نيت‌ها و كارهايمان را براى خداوند خالص، و اين حقيقت را همواره به يك ديگر يادآورى كنيم.

به فرموده قرآن، همه ما انسان‌ها در زيان و خسارتيم، مگر كسانى از ما كه ايمان و عملى خالص داشته باشند و ديگران را نيز به راه حق و حقيقت سفارش كنند:

إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْر، إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ.⁽¹⁾

سوگند به عصر كه انسان‌ها همه در زيانند، مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند و يك ديگر را به حق و استقامت بر آن سفارش مى‌كنند.

ما كه اكنون پايمان لب گور است و اين خسارت را به خوبى احساس مى‌كنيم، جا دارد به شما كه هنوز در دوران جوانى به سر مى‌بريد، يادآورى كنيم تا به مصيبت ما گرفتار

1. عصر(103)، 2 و 3.

نشويد. زودتر خودتان را بيابيد و بپاييد و نيّت‌هايتان را خالص كنيد. اگر از امام زمان(عليه السلام) دم مى‌زنيد، به واقع از روى محبّت و اخلاص باشد. اگر خودتان را خدمت‌گزار او مى‌شمريد، بكوشيد به گونه‌اى رفتار كنيد كه او بپذيرد.

اگر چنين نكنيم، خسارت ديده ايم. اين راه، راهى باز و هموار، و جاده‌اى روشن و آشكار است؛ امّا ما چشمانمان را مى‌بنديم؛ انگار كه نمى دانيم چه بايد كرد. مگر انسان به بركت اين شب‌ها و اوقات محترم مقدارى به خود بيايد و توجّه يابد كه غير از اين اسباب عادى و رفتارهايى كه با آن‌ها انس گرفته ايم، مسائل ديگرى نيز در كار است.

فضيلت شبِ نيمه‌شعبان

شب نيمه شعبان، يكى از شب‌هاى قدر شمرده مى‌شود. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در روايتى فرموده است:

شب نيمه شعبان در حال استراحت بودم كه جبرائيل مرا صدا زد. بلند شدم و به قبرستان بقيع رفتم. جبرئيل خطاب به من گفت: اى رسول خدا! مى‌دانى امشب چه شبى است؟ امشب شبى است كه اگر كسى از اشقيا باشد و از خدا كمك بخواهد، خدا نامش را از شمار اشقيا محو مى‌كند و در زمره شهدا مى‌نويسد. امشب شبى است كه درهاى آسمان به روى بندگان باز مى‌شود: باب التّوبه، باب الرّضوان، باب الإحسان، باب المغفره و... .⁽¹⁾

قدر امشب را بدانيد و آن را به عبادت احيا كنيد. ساعات اين شب را غنيمت بشماريد. روايات فراوانى درباره اعمال اين شب وارد شده است. از جمله آن اعمال، صد ركعت نماز با هزار قل هو اللّه است كه در هر ركعت بعد از حمد 10 بار خوانده مى‌شود. شما كه جوانيد و انرژى داريد، فرصت را غنيمت بشماريد. كار سختى نيست. مقايسه كنيد كه اگر امشب، شب امتحان بود و احتمال داشت كه فردا در امتحان رد بشويد، آيا حاضر بوديد امشب را تا

1. «...تُفْتَحُ فيها أبَوابُ السَّماءِ فَيُفتَحُ فيها أبوَابُ الرَّحمةِ و بَابُ الرِّضوَانِ و بابُ المَغفِرَة وَ بابُ الفَضلِ وَ بابُ التَّوبَةِ وَبابُ النِّعمَةِ وَبابُ الجُودِ وَبابُ الإِحسَانِ...». (علاّمه مجلسى، بحارالانوار، ج 98، ص 413، باب 30، ح 1)

صبح درس بخوانيد تا تحصيل يك سالتان هدر نرود؟ به طور قطع ارزش اين نماز و ديگر عبادت‌هاى امشب، از درس خواندن شب امتحان كم‌تر نيست.

عهد و ميثاق با امام زمان(عليه السلام)

عزيزان! بياييد فرصت را غنيمت بشماريم و ارتباطمان را با خدا و اولياى او قوى‌تر كنيم . از خدا بخواهيم توفيق دهد عهد و ميثاقى جدّى با امام زمان(عليه السلام) ببنديم. بگوييم آقا! ما مى‌خواهيم نوكر و خدمتگزار شما باشيم. به طور جدّى مى‌پذيريم كه در اين راه نقص داريم و لايق نيستيم؛ امّا شما از خدا بخواهيد كه اين لياقت و توفيق را به ما بدهد تا در راه شما گام برداريم و به گونه‌اى سير كنيم كه شما بپسنديد!

گمان نمى كنم كسى از روى صدق و خلوص قلبى با امام زمان(عليه السلام) چنين قرارى بگذارد و از همان لحظه، مشمول امدادها و عنايت‌هاى ويژه حضرت نشود. با اين كه خودم لياقتش را ندارم، ايمان دارم كه اگر شما اين پيمان را به زبان هم نياوريد، او مى‌شنود و فوراً هم پاسخ مى‌دهد؛ آن گاه ورق عوض مى‌شود و اگر تا به حال، تاريكى‌هايى در زندگى ما بود، از همين جا عوض مى‌شود.

هديه‌اى كه تقديم امام زمانمان ارواحناه فداه مى‌كنيم، بايد بهترين سرمايه‌ها و دارايى‌هاى ما باشد. براى خدمت به امام زمان(عليه السلام)، بايد بهترين اوقات و سرمايه‌هايمان را هزينه، و جوانى خويش را در اين راه فدا كنيم و لحظه‌اى از خدمتگزارى و جلب رضايت حضرت غافل نشويم. اگر در همين لحظه، به شما جواز شرفيابى به محضر امام زمان عجّل الله تعالى فرجه الشريف را عطا كنند، آيا براى هديه به حضرت تكه نانى خشكيده يا لباسى وصله دار مى‌بريد يا بهترين دارايى خويش را به محضر مقدّسش هديه مى‌كنيد؟!

آنان كه مى‌خواهند فرزندانشان را به پيشگاه خداوند متعالى و امام زمان(عليه السلام) هديه كنند تا افتخار وراثت پيامبران نصيبشان شود، بايد بهترين، مستعدترين و پاك‌سرشت‌ترين فرزندان خويش را براى اين راه برگزينند و در تشويق ايشان از هر راهى بكوشند واز هيچ مساعدتى براى تربيت و رشد ايشان آن‌ها فروگذار نكنند.

قبل | بعد